Το ήπαρ (συκώτι) είναι ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο επάνω δεξιό τμήμα της κοιλιάς. Με βάρος περίπου 1,5 κιλό, εκτελεί πολλαπλές σωματικές λειτουργίες: μετατρέπει θρεπτικά συστατικά που προέρχονται από την τροφή σε βασικά συστατικά του αίματος, εναποθηκεύει βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, ρυθμίζει την πήξη του αίματος, παράγει πρωτεΐνες και ένζυμα, διατηρεί ορμονικές ισορροπίες και εξουδετερώνει μεταβολίζοντας ουσίες που θα μπορούσαν να βλάψουν το σώμα. Το ήπαρ επίσης παράγει ουσίες που βοηθούν το ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις, να αποβάλλει τα βακτήρια από το αίμα και παράγει τη χολή, που είναι απαραίτητη για την πέψη.

Οι ηπατικές νόσοι μπορεί να μην προκαλούν συμπτώματα στην αρχή ή τα συμπτώματα να είναι ασαφή, όπως αδυναμία εύκολη κόπωση και αδιαθεσία. Στις οξείες ηπατικές νόσους τα πιο κοινά συμπτώματα σχετίζονται με προβλήματα στο μεταβολισμό της χολερυθρίνης, όπως ίκτερος, σκούρα ούρα και ανοικτόχρωμα κόπρανα, μαζί με απώλεια όρεξης, ναυτία, εμετό και διάρροια. Τα συμπτώματα χρόνιων ηπατικών νόσων, που υπάρχουν συνήθως στο στάδιο της προχωρημένης κίρρωσης, μπορεί να περιλαμβάνουν πρήξιμο στην κοιλιά (λόγω ασκίτη), εμετό με αίμα, ίκτερο, σκούρα ούρα, φαγούρα (μπορεί να υπάρχει και σε πιο αρχικά στάδια σε χολοστατικά νοσήματα), ανεξήγητη απώλεια βάρους.

Στις περισσότερες περιπτώσεις η ηπατική ανεπάρκεια αντιμετωπίζεται συντηρητικά, με φάρμακα και δίαιτα. Λίγες είναι οι περιπτώσεις που οδηγούνται στο χειρουργείο, για διάφορους λόγους που κρίνονται από τον υπεύθυνο, για τον ασθενή, γιατρό. Στο τελικό στάδιο της ηπατικής ανεπάρκειας, όταν πια έχει εξαντληθεί κάθε περιθώριο για την συντηρητική αντιμετώπιση, τίθεται η ένδειξη για μεταμόσχευση ήπατος.

Οι συνήθεις αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν ένα ασθενή σε ανεπάρκεια ήπατος που να απαιτεί μεταμόσχευση ήπατος περιλαμβάνουν:

Η λίστα για μεταμόσχευση ήπατος διακρίνεται στην επείγουσα και στην χρόνια. Στην επείγουσα λίστα εντάσσονται οι ασθενείς με κεραυνοβόλο οξεία ηπατική ανεπάρκεια, ή εάν το μεταμοσχευμένο ήπαρ δεν λειτουργήσει με επάρκεια. Στην χρόνια λίστα εντάσσονται όλοι οι υπόλοιποι ασθενείς. Προηγείται ένας λεπτομερής έλεγχος όλων των συστημάτων του οργανισμού. Στόχος είναι να εκτιμηθεί με ακρίβεια η αιτία της ηπατικής βλάβης, η πιθανότητα υποτροπής της στο μόσχευμα, το προσδόκιμο επιβίωσης του ασθενούς, οι συνυπάρχουσες επιπλοκές( πχ. ασκίτης, κιρσοί οισοφάγου κλπ) καθώς και η δυνατότητα του ασθενούς να ανταπεξέλθει στην επέμβαση. Χρήσιμα είναι διάφορα συστήματα εκτίμησης της βαρύτητας της κατάστασης του ασθενούς όπως το Child- Puegh και το MELD score.

Η κατανομή των ηπατικών μοσχευμάτων γίνεται με βάση την ομάδα αίματος, τις σωματομετρικές διαστάσεις του λήπτη σε σχέση με τον δότη, το χρόνο αναμονής στη λίστα καθώς και τον δείκτη βαρύτητας της κατάστασης του λήπτη (ΦΕΚ 973/1996).

Η μεταμόσχευση του ήπατος αποτελεί μια από τις πιο δύσκολες και περίπλοκες χειρουργικές πράξεις σε όλη την ιατρική. Προηγείται ένας ταχύς επανέλεγχος της παρούσας κατάστασης του ασθενή, με στόχο να εξασφαλισθεί η δυνατότητα να αντεπεξέλθει στην βαρεία επέμβαση. Στην επέμβαση μπορεί να απαιτηθεί μεγάλος αριθμός μονάδων αίματος και παραγώγων του. Αφαιρείται το πάσχον ήπαρ και αντικαθίσταται με το μόσχευμα . Η επέμβαση διαρκεί συνήθως γύρω στις 6 ώρες. Μετά το τέλος της , ο ασθενής μεταφέρεται στην μονάδα εντατικής νοσηλείας όπου παραμένει ώσπου να ομαλοποιηθεί η λειτουργία του μοσχεύματος. Στην συνέχεια η νοσηλεία του συνεχίζεται στην κλινική.

Η μεταμόσχευση του ήπατος έχει αλλάξει τη φυσική ιστορία της βαριάς μη αναστρέψιμης οξείας ή χρόνιας ηπατικής ανεπάρκειας από οποιαδήποτε αιτία. Πριν από τη μεταμόσχευση οι ασθενείς με προχωρημένη ηπατική ανεπάρκεια πέθαιναν μέσα σε μήνες ή λίγα χρόνια. Σήμερα, το 80-90% των ασθενών που μεταμοσχεύονται επιβιώνει τον πρώτο χρόνο, ενώ η 5-ετής και η 10-ετής επιβίωση ανέρχονται στο 70 % και 65 %, με εξαιρετική ποιότητα ζωής (European Liver Transplant Registry, www.eltr.com).