Μεταμόσχευση Πνευμόνων
ΤΟ ΟΡΓΑΝΟ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ
Οι πνεύμονες είναι ενδοθωρακικά όργανα με κύρια αποστολή την οξυγόνωση του αίματος και την αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα. Ο δεξιός πνεύμονας είναι μεγαλύτερος από τον αριστερό, ο οποίος μοιράζεται με την καρδιά το αριστερό ημιθωράκιο. Το μέσο βάρος και των δύο πνευμόνων είναι 1,3 kgr και αποτελούνται από 300-500 εκατομμύρια κυψελίδες, στις οποίες γίνεται η ανταλλαγή των αερίων.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ
Η μεταμόσχευση πνεύμονα γίνεται σε τελικού σταδίου πνευμονοπάθειες, στις οποίες η εκτίμηση επιβίωσης των ασθενών είναι μικρότερη των δύο ετών. Νοσήματα στα οποία γίνεται συχνότερα μεταμόσχευση είναι όλα τα παρακάτω, καθώς και ένας μεγάλος αριθμός σπανίων νοσημάτων (σε παρένθεση το ποσοστό με βάση το παγκόσμιο αρχείο της International Society for Heart and Lung Transplantation για το 1995-2016).
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (32%)
- Διάμεσες πνευμονοπάθειες (31%)
- Κυστική ίνωση (16%)
- Ανεπάρκεια Α-1 αντιθρυψίνης (5%
- Πνευμονική υπέρταση (4%)
- Επαναμεταμόσχευση (4%)
- Σαρκοείδωση (3%)
ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗ ΛΙΣΤΑ – ΠΡΟΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Ασθενείς με μη αντιμετωπιζόμενη πνευμονοπάθεια παραπέμπονται για αξιολόγηση. Το μεταμοσχευτικό κέντρο προχωρεί κατ’ αρχήν σε αξιολόγηση του φακέλου του ασθενούς και εφόσον κριθεί ότι ο ασθενής εκπληρώνει συγκεκριμένα κριτήρια, ακολουθεί η αξιολόγηση του από κοντά. Ο προμεταμοσχευτικός έλεγχος περιλαμβάνει μια σειρά από εξετάσεις και αξιολογήσεις, που είναι απαραίτητες για να μεγιστοποιηθεί η πιθανότητα θετικής έκβασης.
Η έλλειψη μοσχευμάτων αποτελεί τον κύριο και καθοριστικό περιοριστικό παράγοντα στις μεταμοσχεύσεις πνεύμονα. Πνευμονικά μοσχεύματα λαμβάνονται μόνο στο 15% των περιπτώσεων δωρεάς (το αντίστοιχο ποσοστό για τους νεφρούς είναι 88%), λόγω της αυξημένης ευπάθειας και ευαισθησίας του οργάνου του δότη.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ
Η κατανομή των πνευμονικών μοσχευμάτων γίνεται με βάση την ομάδα αίματος, τις σωματομετρικές διαστάσεις του λήπτη σε σχέση με τον δότη, το χρόνο αναμονής στη λίστα καθώς και τον δείκτη βαρύτητας της κατάστασης του λήπτη.
ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
Όταν εντοπιστεί κατάλληλο πνευμονικό μόσχευμα προερχόμενο από πτωματικό δότη, ο υποψήφιος λήπτης καλείται από τον συντονιστή του μεταμοσχευτικού κέντρου. Ενώ οι γιατροί της μεταμοσχευτικής ομάδας ελέγχουν το δωρηθέν όργανο, ο ασθενής αξιολογείται και ξεκινά τη λήψη φαρμάκων για την προετοιμασία για τη μεταμόσχευση. Αν το μόσχευμα είναι κατάλληλο, ο λήπτης οδηγείται στο χειρουργείο και αρχίζει η προετοιμασία για την αφαίρεση των πνευμόνων. Στο μεταξύ, αφαιρείται το μόσχευμα στο νοσοκομείο του δότη προκειμένου να μεταφερθεί στο μεταμοσχευτικό κέντρο, υπό ειδικές συνθήκες συντήρησης. Το μόσχευμα τοποθετείται στον λήπτη μέσω μιας ευρείας τομής στο θώρακα, ενώ πριν και μετά την μεταμόσχευση χορηγούνται φάρμακα στον λήπτη με σκοπό να αποτρέψουν την απόρριψη του μοσχεύματος.
ΠΟΡΕΙΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ – ΕΠΙΒΙΩΣΗ
Η παρακολούθηση του μεταμοσχευμένου πνεύμονα δεν παύει ποτέ. Οι πρώτοι 12 μήνες μετά την μεταμόσχευση είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι για την επιτυχία του εγχειρήματος, ενώ μετά η παρακολούθηση γίνεται σε τρίμηνη ή εξάμηνη βάση ανάλογα με την κατάσταση. Είναι αυτονόητη η άμεση νοσηλεία σε περίπτωση οποιασδήποτε επιδείνωσης της αναπνευστικής λειτουργίας ή σημαντικών συμπτωμάτων/σημείων από το αναπνευστικό σύστημα.
Οι μεταμοσχευμένοι παίρνουν εφ’ όρου ζωής ανοσοκατασταλτική αγωγή, η οποία πρέπει να ρυθμίζεται σε τακτική βάση. Το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν όλοι οι μεταμοσχευμένοι είναι η απόρριψη του μοσχεύματος, ενώ ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπίσουν είναι οι συχνές και σοβαρές λοιμώξεις.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της International Society for Heart and Lung Transplantation (ISHLT), που έχει συγκεντρώσει 53.000 περιπτώσεις από 100 μεταμοσχευτικά κέντρα σε όλο τον κόσμο, η διάμεση επιβίωση για τη μεταμόσχευση πνεύμονα το 2017 υπολογίζεται σε περίπου 6 χρόνια.